مدل کسب و کار ناب

مدل کسب و کار چیست؟

مدل کسب و کار معادل عبارت “Business model” انگلیسی و نزدیک به چهل سال است که وارد ادبیات مدیریت شده است.

مدل کسب و کار، مفهومی است که توضیح می دهد یک بنگاه چگونه ارزشی را ایجاد کرده و به دست مشتری می رساند و چگونه خودش به سود مورد نظر می رسد.

در واقع شیوه ای که بنگاه برای تولید سود و سرپا نگه داشتن خود انتخاب می‌کند را نشان می دهد.

به زبان ساده تر مدل کسب و کار  توضیح می دهد که

چه چیزی را چگونه ارائه می دهیم و

به ازای آن چه چیزی به دست می آوریم.

بر اساس دیدگاه فابر، مدل کسب وکار به عنوان مسیر شبکه ای از  شرکت ها جهت ایجاد و کسب ارزش از به کارگیری فرصت های فناوری است.

آلن آفوا صاحب نظر دیگر این حوزه معتقد است که مدل کسب و کار چارچوبی برای پول سازی است.

این چارچوب نشان می دهد که یک بنگاه چه مجموعه فعالیت هایی را، چگونه و

در چه زمانی باید انجام دهد تا

مشتریان از آن چه که می خواهند بهرمند شوند و

بنگاه نیز به سود دست یابد.

مدل کسب و کار چارچوبی برای خلق پول و ثروت است.

 درک اجزا و عناصر مدل های کسب و کار، به مدیران، کارآفرینان و پژوهشگران کمک می کند تا بهتر بتوانند زوایا و ابعاد گوناگون فرآیند تجاری سازی ایده های نوین را درک کنند.

نکته ای که باید  به آن توجه کرد مدل کسب و کار با طرح کسب و کار متفاوت است و در واقع پیش‌نیازی برای آن محسوب می‌شود. بنابراین هیچ کدام جای دیگری را نمی گیرد.

کارآفرین در مدل کسب و کار به سه پرسش کلیدی در مورد شرکت‌ پاسخ می‌دهد:

1. کدام فعالیت ها
2. چگونه
3. چه وقت

باید انجام شوند؟

پاسخ صحیح به این پرسش ها منجر به عملکرد مناسب شرکت‌ و ارائه مزایای مطلوب به مشتریان شده و در نهایت سود را برای شرکت به ارمغان می‌آورد.

درک و طراحی درست این مفهوم، در موفقیت یک شرکت بسیار موثر است.

برخی معتقد هستند که وظیفه اصلی کارآفرین طراحی مدل کسب و کار است.

اهمیت مدل کسب و کار از ایده کسب و کار نیز بیشتر است.

به عنوان مثال آقای “مایکل دل”، بنیان‌گذار شرکت دل(DELL)، ایده‌ی برای محصول جدیدی نداشت.

اما مدل کسب و کار او صنعت رایانه‌های شخصی را زیر و رو کرد.

شرکت دل به‌ جای فروش محصول از طریق سیستم توزیع و خرده‌فروشی‌ها، آن را خودش مستقیما به مشتری نهایی فروخت!

همین تغییر در نحوه توزیع باعث شد تا چنین موفق شود.

بوم مدل کسب و کار چیست؟

بوم مدل کسب و کار (Business Model Canvas) یک ابزار مدیریت استراتژیک برای مستند سازی مدل های کسب و کار است.

این ابزار نه تنها یکی از بهترین روشهای موجود برای مستند کردن مدل کسب و کار است، بلکه بهترین الگوی موجود برای طراحی و بیان این مدل نیز هست.

آقای الکساندر استروالدر (Alexander Osterwalder) که بر روی طراحی مدل ها کار می کرد،

این ابزار را در کتاب خود با عنوان “خلق مدل کسب و کار” معرفی کرد.

بوم در واقع یک جدول نه (۹) بخشی است.

بدیهی است که داشتن همه بخش های مدل کسب و کار در جلوی چشم و آن هم در یک صفحه می تواند خیلی به طراحی و نظارت بر آن کمک کند.

در واقع بوم همواره نمایی کلی از مدل کسب وکار را ارائه می دهد.

نه بخشی را که آقای استروالدر به عنوان بلوک های سازنده یک مدل کسب و کار معرفی کرد عبارتند از

مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال(های) توزیع، ارتباط با مشتریان، مدل درآمدی، فعالیت‌های کلیدی، منابع اصلی، شرکای(تجاری) کلیدی و ساختار هزینه‌ها.

بوم ناب چیست؟

“اش موریا” به عنوان یکی از پیشگامان رویکرد ناب، از کار استروالدر اقتباس کرده و

در کتابش با عنوان”هدایت ناب” الگویی جدیدتر برای طراحی و مستند سازی مدل کسب و کار به نام ” بوم ناب” (Lean Canvas) را معرفی کرد.

نه بخشی که “اش موریا” به عنوان اجزای سازنده مدل کسب و کار ناب معرفی کرد عبارتند از

مشتریان، مزیت رقابتی، کانال توزیع، مدل درآمدی، ارزش پیشنهادی، راه حل، شاخص های کلیدی، ساختار هزینه و مشکل.

این مقاله در ماهنامه کارآفرین ناب،سال ۵، شماره ۲۹، اردیبهشت ۹۲ چاپ شده است.

برای مطالعه بیشتر:

– کارآفرینی ناب چیست؟

– راه اندازی ناب چیست؟

– راهنمای کارآفرینان

این پست را به کتابخانه شخصیم اضافه کن!